استخر شنا کاربری های متفاوتی داردکه شامل موارد زیر است:
آموزشی
تمرینی
مسابقه ای
تفریحی
هرکدام از این استخر ها ویژگی های خاصی را دارند که باید از ابتدای طراحی مد نظر قرار گیرند. استخرها ممکن است یک منظوره (ویژه یک نوع فعالیت) و یا چند منظوره که امکان فعالیت های مختلف را فراهم می کند، باشند. استخرها همچنین ممکن است به صورت مجموعه پیوسته و ناپیوسته طراحی شود.استخرهای ناپیوسته به صورت مجموعه از چند استخر یک منظوره در جوار هم در نظر گرفته می شود. استخرهای پیوسته با وجود ظاهر یکپارچه امکان تفکیک را به راحتی فراهم می کند و در صورت نیاز هر بخش، عملکرد استخر یک منظوره را نیز می تواند ارائه نماید.
استخرهای شنا ممکن است سرپوشیده و سرباز نیز پیش بینی شود.که هر کدام از این نوع استخر ها ویژگی های خاصی دارند که در ادامه راجع به آنها توضیح داده خواهد شد.
استخرهای سرباز با وجود هزینه کمتر ساخت و نگهداری نسبت به استخرهای سرپوشیده و با وجود بهره برداری از طبیعت آزاد، گل و گیاه و آفتاب که شرایط محیطی بسیار مطلوب و جذاب تری را فراهم می آورد، ولی در عمل کارآیی لازم را در مقایسه با استخرهای سرپوشیده ندارد، به گونه ای که دوران کوتاه بهره برداری در طول سال سبب پیامدهای زیر میشود:
– 1رها شدن کلیه تاسیسات استخر در بیشترین ایام سال
– 2بی توجهی به پرسنل دائم و موظف
– 3نبود سیستم مشخص حفاظت و نگهداری از تاسیسات
– 4نبود نظام مدیریت واحد و پایدار
استخرهای سرباز بهتر است در داخل یک مجموعه ورزشی و یا در جوار استخرهای سرپوشیده در نظر گرفته شود یا از سیستم سقف های سبک و جمع شو استفاده شود تا در کل فصول سال قابل استفاده باشد.
ت- استخرهای چندمنظوره
با در نظر گرفتن تمهیداتی در مقاطع استخرهای مسابقه ای و تمرینی امکان برگزاری سایر ورزش های آبی تا حدود زیادی فراهم می شود، به گونه ای که رعایت عمق و شیب مجاز در کف استخرها و بهره گیری از تقسیم کننده های شناور، قابلیت بسیار خوبی برای افزایش کارآیی و تبدیل آن به استخرهای چند منظوره به وجود خواهد آورد.
الف- استخرهای روی زمین
در این استخرها کاسه استخر روی تراز زمین قرار می گیرد و اتصالات مربوط به آب و فاضلاب و برق به صورت ثابت در نظر گرفته می شود. ظرفیت این استخرها متوسط و عمق آن کم، پیش بینی می شود. این استخرها مناسب فعالیت های آموزشی و تفریحی است.
شیرجه در این استخرها به علت عمق کم امکان پذیر نمی باشد. در این استخرها امکان نمایش زیر آب برای برنامه های آموزشی شنا و غواصی امکان پذیر است.
ب- استخرهای بالای زمین
در این استخرها کاسه استخر بالاتر از تراز زمین قرار می گیرد و اتصالات مربوط به آب و فاضلاب و برق به صورت موقت و یا ثابت پیش بینی می شود. ظرفیت و عمق این استخرها کم می باشد. این استخرها مناسب فعالیت های آموزشی و تفریحی است. شیرجه در این استخرها به علت عمق کم امکان پذیر نمی باشد. این استخرها ممکن است بخشی از سیستم سازه بنا و یا در مقیاس کوچکتر به صورت بار روی سقف تلقی شود که در این صورت امکان جابجایی پیدا خواهد کرد.
پ- استخرهای درون زمین
در این نوع استخرها کاسه استخر به طور کامل درون زمین قرار می گیرد و کلیه اتصالات مربوط به آب و فاضلاب و برق و تاسیسات جنبی به صورت ثابت و دائمی پیش بینی می شود.
این استخرها با امکان افزایش ظرفیت و عمق ممکن است برای کلیه ورزش های آبی و برگزاری مسابقات مورد استفاده قرار گیرد.
فعالیت های موجود در استخر ها:
برای هر یک از فعالیتهای مربوط به ورزش های آبی داخل استخر، براساس ویژگی های خاص آن، باید مشخصات و ابعاد و اندازه هایی به شرح زیر پیش بینی شود:
الف- آموزش خردسالان
استخر آموزش خردسالان دارای عمق حداکثر ۹۰ سانتیمتر، عرض ۷ متر و طول ۱۶٫۶ یا ۲۰ متر میباشد. برای ورود به این استخر پیش بینی پله با عرض حداقل ۷ متر برای کودکان مبتدی توصیه می شود. ایجاد دو خط شنا در طول استخر با علائم راهنما در کف، کمک موثری در پیشرفت روند آموزشی خواهد داشت. همچنین پیش بینی حاشیه ای به عرض ۲ متر با کف سازی مناسب و غیر لغزنده دور استخر امکان نرمش و آمادگی جسمانی شناگران خردسال و همچنین آموزش های تئوریک آنها را فراهم خواهد ساخت.ضمنا حاشیه استخر امکان کنترل مربیان و نظارت بر شنای خردسالان را در داخل آب تسهیل خواهد کرد.
ب- شنای تفریحی
استخرهای تفریحی تابع ضوابط و معیارهای خاصی به جز میزان عمق نمی باشد از این رو استخرهای تفریحی در شکل های مختلف و با تجهیزات وسایل تفریحی گوناگون طراحی و احداث می شود. در طراحی این گونه استخرها عمق آب در بخش بزرگی از استخر (تا ۸۰ درصد) کمتر از ۱٫۷ متر در نظر گرفته می شود. ناحیه عمیق در این نوع استخرها برای نصب تخته های شیرجه کوتاه (حداکثر تا یک متر)، وسایل بازی مانند انواع سرسره ها، و موج افکن های مکانیکی و همچنین ورزش غواصی مناسب می باشد. کف استخرهای تفریحی باید دارای شیب ملایم باشد و از ۷ درصد تجاوز نکند.پیش بینی سکویی به عرض حداقل ۲ متر در حاشیه استخرهای سرپوشیده و ۴ متر در حاشیه استخرهای سرباز برای استراحت شناگران و نظارت ناجیان غریق ضروری می باشد.
پ- شنای حرفه ای و مسابقات
استخر شنای ویژه مسابقه برای انجام فعالیت هایی نظیر شنای آموزشی کودکان، شنای تفریحی و یا شیرجه مناسب نمی باشد، زیرا مقررات و ضوابط این فعالیت نیازمند ویژگی های خاصی است که انجام سایر ورزش های آبی را کمتر امکان پذیر می کند.
فواصل استاندارد و رسمی برای مسابقات شنا ۱۰۰ متر، ۲۰۰ متر، ۳۰۰ متر، ۴۰۰ متر، ۸۰۰ متر و ۱۵۰۰ متر می باشد، از این رو طول استخر باید مضربی از ۱۰۰ باشد لیکن طول ۵۰ متر برای برگزاری مسابقات ترجیح داده شده است.
استخرهایی به طول ۳۳٫۳۳ متر، ۲۵ متر، ۲۰ متر و حتی ۲٫۳ ۱۶ متر برای مقاصد تمرینی و یا مسابقات غیر رسمی پیش بینی می شود.
عرض استخرهای مسابقه با توجه به تعداد خطوط شنا تعیین می شود، عرض خطوط شنا برای مسابقات داخلی ۲ متر و برای مسابقات بین المللی تا ۲٫۵ متر پیش بینی می شود. خطوط شنای کناری با فاصله نیم متر از لبه استخر در نظر گرفته می شود به گونه ای که برای یک استخر ۶ خطی ۱۳ متر عرض لازم خواهد داشت. استخرهای کمتر از ۶ خط برای مقاصد تمرینی به کار می رود و در این نوع استخرها فاصله خطوط شنا کناری از لبه استخر به ۲۵ سانتیمتر کاهش می یابد که در آن صورت استخر ۴ خطی دارای ۸٫۵ متر عرض و استخر ۵ خطی دارای ۱۰٫۵ متر عرض خواهد بود. استخرهای ویژه مسابقات رسمی و بین المللی دارای ۵۰ متر طول با ۸ خط شنا هریک به عرض ۲٫۵ متر می باشد که با احتساب دو فاصله نیم متری از لبه های کناری استخر، ابعاد کلی به ۲۱*۵۰ متر خواهد رسید. شکل شماره ۳-۲ نسبت طول به عرض استخرها را نشان می دهد.عمق استخرهای مسابقه در کمترین محل ۱٫۳ متر و یا حداقل ۱٫۱۷ متر می باشد که انتخاب ۱٫۲۲ برای کارآیی بیشتر استخر توصیه می شود.
طراحی کاسه استخر:
• براساس سیستم سازه متناسب باشرایط زمین از نظر خاکتغییرات طبقات زمین سفره ابهای زیرمینی و با ملاحظه کلیه عوامل موضعی و ذیربط و با تاییدمراجع ذی صلاح و آزمایشگاهای معتبر ودارای صلاحیت انجام میشود.
• کف وبدنه استخر باید مقاومت لازم را به عنوان پی باتوجه بهتغییرات فشاردرداخل وخارج استخر تامین نماییدو مصالح به کار رفته نیز باید متناسب با شرایط فوق انتخاب و اجرا شود.در استخرهای داخل زمین معمولا با صفحات بتن مسلح در جا،بلوک های بتنی مسلح ویا صفحات بتن پیش ساخته با سیمان تیپ ۵ وعیار ۳۵۰ ،براساس سیستم سازه ای صفحه ای طراحی میشود،که عایق کاری رطوبتی ازسمت بیرون و روکش محافظتی ازسمت داخل کاسه ضروری است.
• پیش بینی درزهای انبساط ودرزهای ساختمان از اهمیت زیادی برخوردار است مگر در استخرهای کوچک بتنی یکپارچه.
طراحي رختكن:
• رختكن باید مجهز به اتاقک هاي تعویض لباس به ابعاد حداقل یك متر مربع باشد.كف اتاق رختكن بایدسطحي صاف و بدون شیب داشته باشد.
• همچنین باید ازموادي ساخته شده باشد كه آب و رطوبت در آن نفوذ نكند، به راحتي پاك شود و با حداقل شیب آب را به خروجي فاضلاب منتقل نماید .
• استفاده از فرش یا موكت در محوطه دوش یا سرویس بهداشتي كاملا ممنوع مي باشد محل اتصال دیواره ها و كف باید به صورت مقعر و صاف بوده و فاقد هر گونه ترك، حفره، یا شكاف باشد.
