تبصره 2: مجموعه كارگاههايي كه در مجاورت يكديگر وتحت پوشش يك مديريت واحد قرار دارند مجتمع كارگاهي ناميده مي شوند ودر اين صورت آنچه بعنوان تاسيسات بهداشتي كارگاهي و تاسيسات بهداشت عمومي كارگاه در اين آئين نامه آمده است مي توانند مناسب با استانداردهاي ارائه شده بطور مشترك در محل هاي واحدي ايجاد گردند.
تبصره 3: از نظر اجراي اين دستور العمل احتياجات بهداشتي كارگاه بر دو دسته تاسيسات بهداشتي كارگاهي و تسهيلات بهداشتي كارگاهها به شرح ذيل تعريف مي گردند:
الف: تاسيسات بهداشتي كارگاه : شامل ساختمان و تاسيسات كارگاهي است كه در ارتباط با تامين شرايط بهداشتي محيط كار مطرح مي باشند از قبيل: ساختمان كارگاه، سيستم روشنايي، تهويه، آب، فاضلاب وزباله.
ب: تسهيلات بهداشتي كارگاه شامل كليه تسهيلات جنبي كارگاه است كه براي حفظ سلامت شاغلين و افراد وابسته به آنان دركارگاه موجود ويا داير مي گردد، از قبيل آشپزخانه، محل غذا خوري، انبار مواد غذايي، سرد خانه ،حمام، رختكن،تسهيلات شستشوي البسه كارگران،دستشويي،آبخوري،توالت ، اتاق استراحت زنان،مهد كودك وشير خوار گاه، نماز خانه وتسهيلات مر بوط به ارائه خدمات بهداشتي در ماني در كارگاه، تسهيلات مربوط به اياب وذهاب كارگران مي باشد.
ماده 2: به استناد بند 2 ماده 1 قانون وظايف وتشكيلات وزارت بهداشت ، درمان و آموزش پزشكي ومواد 85،156،و تبصره 1ماده 96 قانون كار رعايت شرايط و ضوابط مندرج در اين دستور العمل در كليه كارگاههاي كشور و براي كليه كارفرمايان،كارگران و كارآموزان الزامي است. و كارشناسان بهداشت حرفه اي وزارت بهداشت،درمان و،آموزش پزشكي ناظر به اجراي صحيح آن ميباشند.
تبصره: اظهار نظر در مواردي از قبيل مطلوب، نا مطلوب، مناسب،نامناسب،كافي، نا كافي و…….بعهده كارشناس بهداشت حرفه اي وزارت بهداشت، در مان وآموزش پزشكي خواهد بود.
فصل اول : تاسيسات بهداشتي كارگاه
ماده 3: ساختمان كارگاه بايد متناسب با وضع آب وهواي محل ساخته شده باشد.
ماده4: ارتفاع كارگاه نبايد از سه متر كمتر باشد براي هر كارگر در كارگاه بايد حد اقل سه متر مربع سطح منظور گردد وسطح اشغال شده به وسيله ماشين آلات يا ابزار و اثاثيه مربوط به كار و فاصله آنها از هم و مسير عبور ومرور وسائل نقليه جزو سطح مزبور محسوب نميشود .
ماده 5 : ديوارها وسقف كارگاه طوري ساخته شود كه از نفوذ عوامل زيان آور از قبيل گرما،رطوبت، سرما،صدا وغيره به داخل كارگاه وبالعكس جلو گيري كند.
ماده 6 : كف كارگاه بايد هموار، بدون حفره وشكاف بوده ولغزنده نباشد و در صورت لزوم قابل شستشو باشد وداراي شيب مناسب بطرف كفشوي باشد.
ماده 7 : ديوارها بايد صاف ،بدون ترك خوردگي وبه رنگ روشن ومتناسب باشد.
ماده 8 : در كارگاههايي كه با مواد شيميائي ويا مواد غذائي سر و كار دارند و يا طبيعت كار طوري است كه باعث آلودگي وروغني شدن ديوارها ميشود،ديوارها بايد صاف وقابل شستشو باشند.
ماده 9 : در كارگاه بايد به تناسب وسعت محل ،نوع كار وشرايط اقليمي به انداره كافي درب و پنجره براي ورود نور وهوا موجود باشد.
ماده 10 : شيشه درب وپنجره بايد بدون شكستگي بوده وهميشه تميز باشد.
ماده 11 : درب وپنجره ها بايد مجهز به توري بوده و دربها داراي فنر يا درب بندپنو ماتيك باشند.
ماده 12 : انباشتن كالا در جلو پنجره ممنوع مي باشد.
ماده 13 : مساحت پنجره بايد متناسب با مساحت كف كارگاه ونوع كار باشد .
ماده 14 : در كارگاه بايستي روشنائي كافي (طبيعي يا مصنوعي ) متناسب با نوع كار و محل تا مين شود.
ماده 15 : منابع روشنائي مصنوعي بايد همواره سالم و تميز باشند.
ماده 16 : هواي كارگاههاي بدون آ لودگي بايد متناسب با فصل وجمعيت شاغل تهويه گردد.
ماده 17 : در كارگاههايي كه آلودگي ناشي از كار وجود دارد ميبايست تهويه به گونه اي صورت گيرد كه تراكم آن مطابق با حد تماس شغلي باشد.
ماده 18 : وسائل سرمايشي و گرمايشي كارگاه بايد دما و رطوبت محيط كار را مطابق با حد مواجهه مجاز تامين نمايند.
ماده 19 : كليه كار گاهها به تناسب كار و توليد خود بايد داراي انبار مناسب باشند.
فصل دوم : تسهيلات بهداشتي كارگاه
مبحث اول: آشپز خانه
ماده20: در كارگاههايي كه زمان صرف غذا بر ساعات كار منطبق باشد بايد داراي آشپزخانه با شرايط وضوابط ذيل باشند.
تبصره: كارگاههايي كه داراي آشپز خانه نيستند و يا غذا در محل ديگري تهيه و طبخ مي گردد موظفند جهت گرم كردن و آماده سازي و تو زيع غذا امكانات لازم مطابق با شرايط و ضوابط بهداشتي در اين دستور العمل را فراهم نمايند .
1- موقعيت آشپز خانه بايد طوري باشد كه از مكانهاي آلوده دور بوده ومجاور سالن غذا خوري باشد و وسائل وشرايط پخت بايد به گونه اي باشد كه براي قسمتهاي مجاور آن مزاحمتي ايجاد ننمايد.
2- فضاي آشپز خانه بايد متناسب با تعداد كارگران ،آشپزخانه و حجم كار باشد تا كار تهيه وطبخ غذا براحتي انجام گيرد.
3- سقف آشپزخانه بليد به رنگ روشن و بدون ترك خوردگي باشد.
4- ديوارهاي آشپز خانه تال زير سقف كاشي ، بدون ترك خوردگي باشد.
5- كف آشپز خانه بدون ترك خوردگي ،صاف ،هموار،قابل شستشو و از نوع موزائيك سنگ و امثالهم بوده ولغزنده نباشدو داراي شيب مناسب بطرف كفشوي باشد.
6- آشپز خانه بايد داراي تهويه مناسب باشد و بر روي اجاقها و منابع آلوده كننده هوا، هود مناسب نصب شود.
7- آشپز خانه بايد داراي وسائل گرمايشي وسرمايشي مناسب ،متناسب با فصل باشد.
8- آشپز خانه بايد داراي امكانات جنبي نظير :انبار مواد غذائي ،سرويسهاي بهداشتي اختصاصي (حمام ، توالت ، دستشوئي، رختكن) مطابق با موازين بهداشتي باشد.
9- آشپز خانه كارگاههايي كه نياز به نگهداري مواد غذائي فاسد شدني دارند بايد داراي يخچال، فريزر ويا سرد خانه متناسب با حجم كاري و منطبق با شرايط و ضوابط بهداشتي باشند.
10- محل شستشو ونگهداري ظروف بايد در مجاورت محل پخت غذا و در عين حال مجزا و مستقل از آنها باشند بطوريكه ظروف از يك درب يا دريچه به اين محل وارد وظروف تميز از مسيرهاي جداگانه وارد آشپزخانه و محل غذا خوري شود.
11- ظرفشوئي بايد داراي شير آب گرم وسرد مشترك وشستشو با مواد پاك كننده و آب كشي با آب گرم وسرد انجام گيرد.
12- ظروف بايد بدون ترك خوردگي ،بدون لب پريدگي بوده و از جنس زنگ نزن باشد، كليه ليوان و استكانهاي مورد استفاده تر جيحاًاز جنس شيشه اي يا استيل زنگ نزن باشند.
13- استفاده از ظروفي كه از طرف وزارت بهداشت،درمان وآ موزش پزشكي غير مجازشناخته شودممنوع است.
14- استفاده از ظروف چوبي ،ترك خورده وظروف با آلياژ سربي در آشپز خانه ممنوع مي باشد.
15- استفاده از قندان، نمكدان ومشابه آنها بدون سر پوش ممنوع است.
16- ابزار و وسائلي كه براي پوست كردن ، مخلوط كردن ،خرد كردن مواد غذائي بكار برده ميشود نبايد درز و شكاف داشته باشد تا مواد در آنها جمع نشوند و فاسد نگردند و همچنين بايد اين وسائل به آساني قابل جدا شدن از هم باشند تا بعد از اتمام كار شستشو و خشك شوند و فقط هنگام استفاده مجدداً سوار شوند.
17- پيشخوان، جا ظرفي، كمدها،قفسه ها، گنجه ها بايد قابل شستشو بوده و كف آنها حد اقل 20 سانتيمتر از سطح زمين فاصله داشته باشد واز دسترس بند پايان و جوندگان بدور باشند.
18- نصب حشره كش برقي در آشپزخانه و محل غذا خوري الزامي است.
19- سطوح وميزهاي كار بايد صاف و براحتي قابل شستشو باشد. ميزي كه براي آماده سازي غذا مورد استفاده قرار مي گيرند بايد روكش مناسب ، قابل شستشو و ضد عفوني و زنگ نزن باشند.
20- كف آشپزخانه بايد پس از هر پخت و پز با محلولهاي ضد عفوني كننده شستشو گردد.
21- آشپزخانه بايد داراي روشنائي كافي باشد وشيشه پنجره ها و در بهاي آن مرتباٌ تميز نگهداري شوند.
22- كليه پنجره ها و دربها بايد مجهز به طوري ضد زنگ بوده و در بهاي آشپز خانه مجهز به فنر يا درب بند پنو ماتيك باشند.
23- كيفيت آب مصرفي در آشپز خانه بايد مورد تاييد مقامات بهداشتي باشد.
24- آشپز خانه بايد داراي سيستم جمع آوري و د فع بهداشتي فاضلاب باشد.
25- آشپز خانه بايد داراي زباله دان به تعداد و حجم مناسب باشد و داراي درب قابل شستشو و از جنس زنگ نز ن باشند بطوريكه زباله ها بطريق بهداشتي جمع آوري و دفع گردند.
26– كارگران آ شپز خانه بايد قبل از شروع بكار استحمام نمايند.
27- هر كارگر آشپز خانه بايد براي البسه و وسائل نظافت و استحمام خود در بيرون از محوطه پخت و پز قفسه داشته باشد.
28- كارگران بايد در هنگام كار ملبس به رو پوش سفيد، كلاه سفيد و پيشبند باشند.
29- لباس كار و وسائل نظافت و استحمام بايد به تعداد و مقدار كافي در اختيار كارگر آشپز خانه قرار گيرد.
30- لباس كار گراني كه با مواد غذائي سر و كار دارند بطور اختصاصي و مجزا از لباس ساير كارگران وخارج از محوطه آشپز خانه و محل غذا خوري بايد شستشو گردد.
31- كارگران موظفند بعد از توالت و قبل از شروع بكار دستهاي خود را با آب و صابون بشويند.
32- كليه كارگراني كه با تهيه ،پخت و توزيع مواد غذائي سر وكار دارند بايد داراي كارت بهداشتي مطابق با ضوابط وزارت بهداشت ،در مان وآموزش پز شكي بوده و در محل كار نگهداري شود.
33- كارگران آشپز خانه بايد رعايت بهداشت فردي را نموده، ناخن ها و موهاي آنان كو تاه و تميز باشد.
34- در موقع طبخ غذا دستگاه سوخت و نوع مواد سوختني بگونه اي باشد كه احتراق بطور كامل صورت گيردو باعث آلودگي هوا نگردد .
35- جعبه كمكهاي اوليه با حد اقل داروهاي مورد لزوم (چسب،تنسو پلاست، قيچي،پنس،گاز استريل بسته بندي شده يك ماده ضد عفوني كننده) تهيه و در محل مناسب نگهداري شود.
36- در صورت استفاده از قالبهاي يخ، بايد قبل از مصرف با آب تميز شستشو داد.
ماده 21: كارفرما موظف است جهت آموزش موازين بهداشتي به كارگراني كه با مواد غذائي سر وكار دارند،هماهنگي ها وامكانات لازم را فراهم نمايند.
ماده 22: هر گونه پخت وپز ، آماده سازي وتوزيع غذا در غير از محل تعين شده ممنوع مي باشد.
ماده 23: استعمال دخانيات براي كليه كاركنان آشپز خانه در حين كار و در محل آشپزخانه ممنوع مي باشد.
مبحث دوم: محل غذا خوري
ماده 24: كار گاههايي كه ساعات كار آنها با زمان صرف غذا منطبق باشد بايد داراي محلي مستقل جهت غذا خوري مطابق با شرايط وضوابط ذيل باشند:
1 – وسعت محل غذا خوري بايد متناسب با تعداد كاركنان باشد.
2- در محل غذا خوري بايد به تعداد كافي ميز وصندلي براي كارگراني كه در يك موقع غذا مي خورند وجود داشته باشد.
3- سقف محل غذا خوري بايد صاف،بدون ترك خوردگي و برنگ روشن باشد.
4- ديوارها بايستي مقاوم،صاف،برنگ روشن وقابل شستشو باشد.
5- كف محل غذا خوري بايد قابل شستشو وداراي شيب مناسب به سمت كفشوي باشدو لغزنده نباشد.
6- ميزها و صندلي ها بايد از جنس مقاوم ،قابل شستشو، بدون ترك خوردگي ودرز باشد.
7- زباله دانهاي درب دار به تعداد كافي ودر محلهاي مناسب قرار داده شود.
8- محل غذا خوري بايد داراي تهويه مناسب و مجهز به وسايل گر مايشي وسرمايشي متناسب بافصل باشد.
9- محل غذا خوري بايد داراي روشنائي كافي باشد و منابع روشنائي پاكيزه و تميز نگهداري شوند.
10- در مسير ورود كاركنان به محل غذا خوري به تعداد كافي دستشوئي مجهز به آب گرم ،سرد و صابون تهيه و امكانات لازم جهت خشك كردن دست و صورت فراهم گردد.
11- كارگراني كه با مواد سمي و عفونت زا سر وكار دارند بايد قبل از ورود به محل غذا خوري لباس كار خود را تعويض نمايند .
12- درب وپنجره هاي محل غذا خوري بايد مجهز به توري باشد ودربهاي محل غذاخوري مجهز به فنر يا درب بند پنو ماتيك باشند.
مبحث سوم: انبار مواد غذائي
ماده 25: شرايط وضوابط بهداشتي انبار مواد غذائي به شدح ذيل مي باشد:
انبار مواد غذائي بايد در محل مناسب احداث شود.
2- سطح و فضاي انباربايد متناسب با نوع وميزان مواد مورد ذخيره باشد.
3- انبار بايد داراي قفسه بندي مناسب بوده ومواد طوري چيده شوند كه خطر سقوط نداشته ومزاحمتي براي عبورومرور افراد ايجاد ننمايد.
4– ديوارها وسقف وكف انبار بايد از مصالح مقاوم ساخته شده باشند وصاف، بدون ترك خوردگي وقابل نظافت باشند.
5- ديوارهاي جانبي انبار از سطح زمين به ارتفاع 80 سانتيمتر از بتون و مصالح مقاوم ساخته شوند تا مانع ورود جوندگان به داخل انبار گردند.
6- كليه دربها و پنجره هاي انبار بايد سالم ،قابل شستشو و مجهز به توري زنگ نزن باشند.
7- دربهاي انبار نبايستي از كف زمين فاصله داشته باشند. پايين درب بايستي به ارتفاع 20الي 30 سانتيمتر با ورق آلو مينيوم مجهز گردد تا از نفوذ حيوانات موذي جلو گيري گردد.
8- درجه حرارت انبار بايستي مرتباً كنترل گرديده بطوريكه در تمام فصول سال متناسب با نوع مواد ذخيره بوده واز تابش مستقيم نور خورشيد بر روي مواد غذائي جلو گيري گردد.
9- مواد غذائي فاسد نشدني بايد در ظروف و درب دار و به ارتفاع 15 تا 20 سانتيمتر از كف انبار روي پالتها نگهداري گردند.
10- كارگرانيكه در انبار فعاليت ميكنند بايد مجهز به وسائل حفاظت فردي مناسب بوده و كارت بهداشتي داشته باشند.
11- از انبار نمودن ظروف خالي و وسائل اسقاطي در داخل انبار بايد احتراز شود.
12- نظافت و گند زدائي انبار بايد بطور منظم صورت گيرد.
13- ورود افراد متفرقه به انبار مواد غذائي ممنوع ميباشد.
مبحث چهارم: يخچال وسرد خانه
ماده 26: در كارگاههائي كه پخت و پز انجام ميشودو يا مجبور به ذخيره مواد غذائي فاسد شدني هستند بايد يخچال يا سرد خانه مطابق با شرايط ذيل وجود داشته باشد:
1- يخچال يا سرد خانه بايد مجهز به دماسنج سالم بوده و درجه حرارت آنها بطور منظم ومرتب كنترل گردد.
2- نظافت و شستشوي داخل يخچال و سرد خانه بايد مرتباً انجام شود .
3- به منظور جلو گيري از احتمال فساد در اثر قطع برق بايد سرد خانه مجهز به برق اضطراري باشد و سيستم برق آن ايمن باشد.
4- لاشه هاي گوشت بايد از چنگك آويزان گردد.
5- از قرار دادن مواد غذائي بطور مستقيم وبدون داشت ظرف مناسب در داخل يخچال وسرد خانه جلو گيري كرد.
6- قبل از قرار دادن سبزيجات و ميوه جات در يخچال بايد آنها را شستشو و ضد عفوني نمود .
7- كارگران بايد براي ورود به داخل سردخانه از كفش مخصوص سردخانه استفاده نمايند .
8- ورود افراد متفرقه به داخل سرد خانه ممنوع ميباشد.
مبحث پنجم : حمام دوش
ماده 27 : در كارگاههايي كه از نظر فرايند توليد داراي آلودگي معمولي مي باشد بايد به ازاء هر 15 نفر كارگر يك دوش آب گرم وسرد ودر كارگاههايي كه شاغلين آنها با سموم، مواد عفونت زا و يا مواد غذائي سر و كار دارند براي يك الي 10 نفر كارگر يك دوش آب گرم وسرد و به ازائ هر 10 نفر اضافي يك دوش آبگرم و سرد ديگر در نظر گرفته شود. كارگاههاي صنفي از اين قاعده مثتثني هستند.
ماده 28: در كارگاههايي كه علاوه بر كارگران مرد ، زن نيز مشغول به كار مي باشند، بايد حمام/ دوش جداگانه ساخته شود.
ماده 29: شرايط وضوابط بهداشتي حمام /دوش به قرار زير است:
1- كف محل دوشها بايد مقاوم، قابل شستشو بوده و لغزنده نباشد و داراي شيب كافي به سمت كفشوي باشد.
2- ديوارها تا سقف كاشي ،برنگ روشن و سقف حمام بايد صاف با رنگ روغني روشن و بدون ترك خوردگي باشد.
3- مساحت كف محل دوش نبايد از 90 سانتيمتر در 120 سانتيمتر كمتر باشد و ارتفاع ديوارهاي بين دوشها نبايد از 2متر كوتاهتر باشد.
4- حمام و محل دوش بايد بطور مرتب تميز و با مواد مناسب گند زدائي گردد.
5- محوطه حمام بايد داراي هواكش متناسب با فضاي آن باشد .
6- حمام بايد مجهز به سطل زباله درب دار و قابل شستشو باشد.
7- در صورتيكه براي گرم كردن آب از منابع حرارتي غير مركزي استفاده ميشود اين قبيل منابع حرارتي بايد در خارج از محوطه حمام ودر محل مناسب قرار داشته باشند.
8– براي رعايت موازين ايمني ضروري است در داخل حمام از لامپ ايمني با حباب شيشه اي استفاده شود وتمام كليد و پريزهاي برق بايد خارج از محوطه حمام قرار داده شود.
ماده 30: در هر كارگاه بايد اتاقي با فضاي كافي ،متناسب با تعداد كارگران و قفسه هاي انفرادي براي تعويض لباس شخصي آنان در نظر گرفته شود.
ماده 31: در كارگاههايي كه علاوه بر كارگران مرد ،كارگران زن نيز مشغول به كار مي باشند بايد رختكن جداگانه ساخته شود.
ماده 32: شرايط و ضوابط بهداشتي رختكن به شرح ذيل است:
1- رختكن بايد با فاصله مناسب از محل كارگاه و محل دوشها قرار گيرد.
2- هر قفسه بايد به گونه اي ساخته شده باشد كه داراي محل نگهداري مجزا براي لباس بيرون ، وسائل حفاظت فردي و كفش ايمني باشد. قفسه ها بايد داراي سقف شيبدار ، قابل شستشو و داراي كر كره ثابت ورود و خروج هوا بوده وقفل داشته باشد.
3- كف و ديوارهاي اتاق رختكن بايد صاف،برنگ روشن و تميز باشد.
4- اتاق رختكن بايد داراي نور كافي بوده وبطور مناسب تهويه شود.
5- وجود وسائل خشك كن براي حوله و لباسهاي مرطوب در رختكن الزامي است.
6- سطل زباله درب دار قابل شستشو به تعداد كافي در رختكن بايد در نظر گرفته شود.
7- محل رختكن بايد بطور منظم پاكيزه و تميز نگهداري شود.
مبحث هفتم : حوله وصابون
ماده 33: كارفرما مكلف است براي تامين بهداشت فردي كارگران به تعداد كافي صابون در محل دستشو ئي ها قرار داده و وسائل خشك كن دست و صورت كارگران را تامين نمايند.
ماده 34: كار فرما مكلف است به منظور ايجاد تسهيلات جهت استحمام كارگران به مقدار كافي صابون و حوله اختصاصي در اختيار آنان قرار دهد.
مبحث هشتم: شستشوي البسه كار
ماده 35: اگر در فرآيند توليد از موادي مانند آزبست،سموم، مواد عفونت زا و امثالهم استفاده مي شود ، در اينگونه كارگاهها بايد به تعداد كافي ماشينهاي لباسشوئي جهت شستشوي البسه كارگران وجود داشته باشد.
مبحث نهم: توالت
ماده 36: تعداد توالت در كارگاهها با توجه به تعداد شاغلين آنها بشرح ذيل تعيين ميگردد:
براي 9-1 نفر شاغل ………………………….. حداقل 1توالت
براي 24-10 نفر شاغل ……………………………. حداقل 2 توالت
براي 49-25 نفر شاغل …………………………………………….. حداقل 3 توالت
براي 74-50 نفر شاغل …………………………………………….. حد اقل 4 توالت
براي 100-75 نفر شاغل …………………………………………… حداقل 5 توالت
ودر كارگاههائي كه تعداد شاغلين آنها بيش از 100نفر است به ازاء هر 30 نفر اضافي حداقل يك توالت در نظر گرفته شود.
تبصره 1: در كارگاههاي صنفي با تعداد كاركنان كمتر از 3 نفر كه كارگران با 15 دقيقه پياده روي به توالت بهداشتي دسترسي دارند ، داشتن توالت در محل كارگاه ضروري نيست.
تبصره 2: در كارگاههاي زير زميني مانند معادن، كار فرما مكلف است با در نظر گرفتن فرآيند كار ،توالت بهداشتي در نزديكترين قسمت به محل كار را فراهم نمايد.
ماده 37: در كارگاههائي كه كارگر زن نيز مشغول بكار است با تو جه به تعداد آنها بايد توالت جداگانه ساخته شود.
براي 75-51 نفر شاغل …………………………………….. حداقل 4 دستشوئي
براي 100-76 نفر شاغل …………………………………….. حداقل5 دستشوئي
و در كارگاههائي كه تعداد كاركنان آنها بيش از 100 نفر است بايد به ازاء هر 25 نفر اضافي حداقل يك دستشوئي به آن اضافه شود. شرايط و ضوابط بهداشتي دستشوئي ها بقرار ذيل است:
1– احداث دستشوئي ها بايد در مجاورت نماز خانه ،محل غذا خوري و توالت و در دسترس كارگران باشند.
2- دستشو ئي ها بايد داراي آب گرم و سرد باشند.
3- كاسه دستشوئي بايد برنگ روشن ،صاف و قابل شستشو باشد.
4- عرض دستشوئي حداقل 60 سانتيمتر و طول آن 1متر باشد. در موارديكه دستشوئي مشترك بجاي دستشوئي انفرادي تعبيه ميشود هر 60 سانتيمتر و عرض دستشوئي مشترك با يك شير جدا گانه آب گرم وسرد، معادل يك دستشوئي محسوب ميشود.
5- صابون و تر جيحاٌ صابون مايع بايد در تمام اوقات در محل دستشوئي وجود داشته باشد.
6- جهت خشك كردن دست وجود خشك كن الكتريكي يا حوله كاغذي ضروري است.
7- دستشوئي بايد بدون ترك خوردگي و قابل شستشو باشد.
8- دستشوئي بايد بطور مرتب شستشو و گند زدائي شود.
مبحث يازدهم : آب مصارف آشاميدني و بهداشتي
ماده 40 : در هر كارگاه بايد به ازاء هر 50 نفر كارگر يك آب سرد كن وجود داشته باشدو در كارگاههاي زير 50 نفر وجود يك شير آبخوري ضروري است.شير آبخوري بايد از نوع فواره اي و داراي سپر محافظ باشد تا آبي كه از دهان كارگر بر ميگرددبه آن نرسد و لب كارگر نيزبا آن تماس پيدا نكند.
آبخوري نبايد در مجاورت توالت ، دستشوئي و دوش باشدو حتي المقدور نزديك به محل كار باشد.
تبصره: در كارگاههائي كه شير برداشت آب آشاميدني بهداشتي وجود ندارد بايستي داراي مخازن بهداشتي آب بوده و ليوان انفرادي يا از ليوانهاي يكبار مصرف استفاده شود.
ماده 41 : كارفرما مكلف است براي كارگراني كه در گرماي زياد به مدت مديدي كار مي كنند با تامين مايعات لازم ،آب و نمك از دست رفته بدن آنان را جبران نمايد.
ماده 42 : آب آشاميدني و مصارف بهداشتي بايد منطبق بر استانداردهاي بهداشتي و مورد تاييد مراجع ذيصلاح باشد.
ماده 43 : كارگاههائي كه از شبكه لوله كشي آب شهر استفاده نمي نمايند بايد جهت نمونه برداري و آزمايشهاي لازم براي اطمينان از سالم بودن آب اقدام نمايند،مضافاٌ در اين نوع كارگاهها استفاده از دستگاه كلر زني براي ضد عفوني آب مصرفي بطوريكه كلر باقيمانده 5/.-2/.قسمت در ميليون باشد ضروري است.
ماده 44 : در كارگاههائي كه از آب چاه استفاده مي نمايند.ساخت ، بهره برداري و لوله كشي آب بايد منطبق بر ضوابط بهداشتي باشد.
مبحث دوازدهم: مواد زائد
ماده 45 : زباله و فاضلاب اماكن عمومي كارگاهي بايد طبق ضوابط بهداشتي جمع آوري و دفع گردد.
ماده 46 : نسبت به پسابهاي صنعتي و مواد زائد صنعتي بايد طبق اصول و ضوابط بهداشتي موجود عمل شود.
مبحث سيزدهم: نماز خانه
ماده 47: در هر كارگاه بايد محلي مناسب با فضاي كافي و شرايط بهداشتي براي اداي فرايض ديني كارگران وجود داشته باشد.
مبحث چهاردهم: اتاق استراحت زنان
ماده 48: در كارگاههائي كه زنان مشغول به كار مي باشنداتاقي براي استراحت زنان بايد در نظر گرفته شود:
تعداد مبل نيمكتي يا تختخواب كه براي كارگر زن لازم است بقرار ذيل است:
تعداد كارگر زنتعداد تختخواب
10 تا 100نفر 1
100تا 250 نفر 2
250 نفر و بيشتر 2بعلاوه 1تختخواب بازاء هر250 نفر
كارگرزن اضافي
براي هر تخت سطحي برابر6 متر مربع بايستي در اين اتاق در نظر گرفته شود.
تبصره : در صورتي كه تعداد كارگر زن از ده نفر كمتر است و اتاق مخصوص استراحت زنان در كارخانه وجود ندارد، بايستي محلي را كه خلوت بوده و در محل رفت وآمد افراد نباشد براي استراحت زنان كارگر در نظر گرفته و آن را براي اين منظور تجويز نمود.
مبحث پانزدهم: شير خوار گاه و مهد كودك
ماده 49: در مورد كارگاههائي كه طبق مقررات جاري مشمول تا سيس و استفاده از شير خوارگاه و مهد كودك هستند بايد از ضوابط و مقررات مربو طه تبعيت نمايند.
مبحث شانزدهم: تاسيسات مربوط به ارائه خدمات بهداشتي درماني
ماده 50 : كار فرما مكلف است جهت ارائه خدمات بهداشتي و در ماني كارگر محل مناسبي مطابق باآئين نامه و دستور العملهاي مربوطه اختصاص دهد.
اين آئين نامه مشتمل بر 2 فصل، شانزده مبحث و 50 ماده ، به استناد بند 2 ماده 1 قانون وظايف و تشكيلات وزارت بهداشت، درمان وآموزش پزشكي و ماده 156 قانون كار جمهوري اسلامي ايران تهيه ودر تاريخ 20/12/1373 به تصويب نهايي وزير بهداشت، در مان وآموزش پزشكي رسيده و مطابق با مفاد ماده 85 وتبصره 1ماده 96 قانون كار اجراي آن براي كليه كارگاههاي كشور وكليه كارفرمايان ،كارگران و كار آموزان الزامي است.
