نگهداری سیب زمینی از برداشت تا بردن به سردخانه

به دلیل بالا بودن دمای هوا در بسیاری از استان ها نگهداری سیب زمینی به روش سنتی کاری دشوار است. در سردخانه دما،رطوبت و تهویه بصورت اتوماتیک قابل کنترل است و دارای سیستم های برودتی شامل کمپرسور و اواپراتور می باشد.
کشاورزان برای جلوگیری از خرابی محصول خود آن را در سردخانه نگهداری میکنند.ساختمان سردخانه سیب زمینی مشابه سردخانه های معمول بالای صفر طراحی و ساخته میشود و مجهز به سیستم تبرید میباشد.
عواملی که باید در سردخانه رعایت شود تا محصول ضایعات کمتری داشته باشد عبارت است از:

1-رسیدگی غده : انبارداری تنها در صورتی موفقیت آمیز است که غده ها سالم بوده و دارای پوست آسیب دیده  نباشند. به این دلیل تنها باید غده های سالم و رسیده را در سردخانه نگهداری نمود .
)اگر به دلایلی برداشت و انبار کردن غده های نارس مد نظر است، توصیه می شود حداقل 10 روز قبل از خارج کردن غده ها از خاک، شاخ و برگ بوته جدا شود.(
2-رطوبت باید رطوبت غده ها را هنگام انبار کردن کنترل کرد تا از میزان معینی پایین تر یا بالاتر نرود. نکته مهم این است که رطوبت نسبی هوای انبار نباید از حدود 85  در صد کمتر باشد. رطوبت بالا در انبارها با پاشش آب بر روی سطح زمین یا گونی های کنفی آویخته از سقف و دیوار انبار تامین می شود .
3-نور : در انبارداری غده های بذری، نور عامل بسیار مناسبی برای ممانعت از جوانه زنی غده هاست. با نگهداری غده های بذری در زیر نور پراکنده می توان آنها را برای مدت طولانی تری انبارداری نمود  غده های بذری که در شرایط نور پراکنده انبار شده اند در مقایسه با انواعی که در تاریکی و دمای بالا انبار می شوند بوته های قویتری پدید می آورند. این نور را می توان با قرار دادن یک لامپ حبابی 100 وات به ازای هر 180 – 200 متر مربع انبار ایجاد کرد.

نگهداری سیب زمینی از برداشت تا بردن به سردخانه 

4-مواد شیمیایی :  ماده شیمیاییC I P C  به طور گسترده ای برای جلوگیری از جوانه زنی سیب زمینی های غیر بذری در انبارها استفاده می شود. توزیع این ماده شیمیایی یا به صورت پودر (گرد پاشی روی غده هنگام انتقال به انبار) و یا به صورت آئروسل (مه پاشی) و از طریق اسپری نمودن آن به درون مجاری و کانالهای تهویه انجام می شود. این ماده در دمای بالاتر از 18 – 15 درجه سانتیگراد اثر ضد جوانه زنی خود را از دست می دهد و نباید برای غده های بذری مورد استفاده قرار گیرد. استفاده از ترکیب بنزیمیدازول یا ترکیبی از بنزیمیدازول و ایمازالیل برروی غده ها پیش از انبار کردن آنها تلفات ناشی از فوزاریوم (fusarium) و ضایعات قارچی دیگر را کاهش می دهد. چند ماده شیمیایی برای کنترل شب پره در انبار وجود دارد که از آن جمله می توان به پاراتیون دسیس2 درصد ، سوین و اکتیلیک اشاره کرد .
5-تهویه و دما :در طول دوره نگهداری به منظور جلوگیری از افزایش دمای انبار، خارج کردن رطوبت هوا، دی اکسید کربن و تأمین اکسیژن لازم برای تنفس غده ها ، تهویه هوای انبار ضروری است . تهویه  می تواند بصورت طبیعی  (با باز کردن در و پنجره های انبار) یا به کمک نیروی محرکه (فن) انجام شود. غده هایی که در یک توده متمرکز شده اند در اثر تنفس ، حرارت تولید می کنند و دمای غده ها و هوای بین آنها افزایش می یابد. این هوای گرم به قسمت بالای توده رفته و هوای سرد که سنگین تر از هوای گرم است جایگزین آن می شود. از آنجایی که در تهویه طبیعی مقدار هوایی که می تواند جابجا شود محدود و حداکثر 12 متر مکعب در ساعت به ازای هر تن غده است، اثر خنک کنندگی آن کم است.
در چنین حالتی دمای بخش بالائی توده بیشتر از بخش پائینی می شود. این اختلاف دما در حدود 2 – 5/1 درجه سانتیگراد به ازای هر متر ارتفاع توده است. سیب زمینی را می توان بصورت فله یا کیسه ای انبار نمود . در حالت کیسه ای عبور جریان هوا از لا به لای کیسه ها آسانتر است به شرط آنکه ارتفاع کل کیسه ها از 5/1 الی 2 متر بیشتر نبوده، فاصله بین کیسه ها 10 الی 15 سانتیمتر بوده و کیسه ها بصورت منفرد و یا دوتائی روی هم قرار گیرند. غده ها را می توان روی یک سطح صاف، سیمانی یا تخته های چوبی صاف و تمیز که در کف آن لوله و کانال های هوا قرار داده شده، تا ارتفاع 3  متر انبار نمود. اگر دمای هوای اطراف غده ها بالاتر از 13 درجه است و غده ها تازه برداشت شده اند ارتفاع توده نباید بیشتر از یک متر باشد .
اگر پوشاندن توده برای محافظت از نور، دمای بالا یا پایین ضرورت داشته باشد باید از موادی استفاده کرد که مقاومت ناچیزی در برابر جریان هوا داشته باشند.

نگهداری سیب زمینی از برداشت تا بردن به سردخانه 

 هرچه ارتفاع هواکش از سقف بیشتر و ضخامت آن کمتر باشد قدرت مکش و جابجایی هوا در آن بیشتر می شود . وجود پنجره های شرقی – غربی در انبار به جابجایی بیشتر هوا کمک می کند. از آنجا که تهویه طبیعی محدودیت های خود را دارد، تقسیم کردن یک توده به واحدهای کوچکتر ضرورت می یابد. ولی در این حالت سطح انبار بیشتری مورد نیاز خواهد بود. در تهویه با نیروی محرکه، هوا توسط یک یا چند بادبزن (فن)  به حرکت در آمده و از طریق کانال های موجود در زیر توده به لابلای غده ها هدایت می شود، به طوری که مقدار یکسانی هوا در تمام توده پخش شود. در این نوع تهویه میزان گردش هوا بین توده بسیار بهتر و بیشتر انجام می شود و در نتیجه کنترل دما و رطوبت موثرتر انجام می شود. با استفاده از یک سیستم تهویه با نیروی محرکه که به خوبی طراحی شده باشد، می توان اختلاف دما بین سطح فوقانی و تحتانی توده را به حدود 1 تا 5 / 1 درجه سانتیگراد رساند .
مراحل آماده سازی سیب زمینی برای انبارداری و مدیریت انبارداری سیب زمینی
دوره انبارداری سیب زمینی را می توان به هشت مرحله تقسیم کرد که دقت در کنترل هر مرحله در حفظ کیفیت محصول بسیار مهم است . این مراحل عبارتند از :
1-خشک کردن و التیام دهی  به منظور کاهش رطوبت سطحی سیب زمینی

 مزایای خشک کردن عبارتند از :
–    جلوگیری از گسترش پوسیدگی نرم (Soft Rot)
–    جداسازی آسانتر خاک چسبیده به محصول و در نتیجه عبور بهتر هوا از لابلای غده ها
–    جلوگیری از گسترش فعالیت باکتری ها و آفات

نگهداری سیب زمینی از برداشت تا بردن به سردخانه 

2-جلوگیری از جوانه زنی غده ها
برای ممانعت از جوانه زنی غده های غیر بذری از مواد شیمیایی استفاده می شود. این مواد سه هفته پس از برداشت به کار می روند. یعنی زمانیکه سیب زمینی ها التیام یافته اند. متداولترین و جدیدترین ماده مهار کننده جوانه زنی CIPC است . میزان مصرف آن 25 گرم ماده خالص به ازای هر تن سیب زمینی است . باید توجه داشت که برای غده های بذری نباید از هیچ نوع ماده ضد جوانه زنی استفاده کرد . جوانه زنی در غده های بذری تنها با استفاده از نور پراکنده و پائین آوردن دمای هوای انبار کنترل می گردد.
3-سرد کردن و حفظ درجه حرارت مناسب
در اجرای عملیات سرد کردن محصول سیب زمینی تا سه هفته پس از برداشت نباید اقدام به خنک نمودن توده کرد. سرد کردن غده ها با تهویه شبانه هوای انبار به مدت 7 – 6 ساعت انجام می شود و  بهتر است این عمل در زمان هایی که رطوبت هوا بالاست اجرا گردد. همچنین، باید از سرد کردن سریع و یکباره توده خودداری گردد و دمای غده ها به آرامی و در هر روز حدود 1 تا 2 درجه کاهش داده شود..
4-هوا دهی
هوادهی باید یک تا دو بار در هفته و هر بار به مدت 1 الی 5/1 ساعت انجام شود. در صورتی که قسمت بالای توده سیب زمینی رطوبت بالائی داشته باشد، لازم است هوا دهی  3 الی 4 بار در هفته و هر بار به مدت 2 تا 5/2 ساعت انجام شود.هنگامی که دمای هوای داخل انبار 6 – 4 درجه سانتیگراد است، با روشن کردن فن ها هوا بصورت مختصر در انبار جابجا می شود. در این حالت نیاز به وارد کردن هوای بیرون به داخل انبار نیست.
اگر دمای هوای محیط کمتر از 5/1 درجه باشد، بهتر است هوادهی انجام نشود یا در صورت نیاز به هوادهی از دستگاه گرمکن ( هیتر ) برای افزایش دمای هوای ورودی استفاده شود.
5-جلوگیری از نشستن رطوبت بر روی محصول ( میعان (
این پدیده در ساختمان های غیر قابل نفوذ به هوا حائز اهمیت است. در این مورد باید به نکات زیر دقت شود :
–  در زمان سرد کردن توده ، باید هوای مرطوب را از فضای انبار خارج کرد .
–  اگر دمای هوا تا نزدیک صفر درجه پایین آمده باشد ، درب های خروج هوا تا 50 درصد و درب های ورودی را تا 10 درصد برای مدت نیم ساعت باز کرده و هوادهی همزمان با استفاده از گرم کن انجام گیرد . سپس هوای داخل انبار به مدت 20 تا 30 دقیقه بدون گرم شدن در فضای انبار جابجا شود .

نگهداری سیب زمینی از برداشت تا بردن به سردخانه 

6-گرم کردن
گرم کردن توده سیب زمینی برای حفظ آن در مقابل زخم هائی که در حین حمل و نقل ایجاد شده اند ضروری است. اگر هوای بیرون برای گرم کردن سیب زمینی مساعد نباشد، هوا بوسیله تهویه و نیز جابجایی جزئی در داخل انبار، گرم می شود. با وارد کردن هوای بیرون به داخل انبار، کاهش اکسیژن فضای انبار نیز جبران شده و از قهوه ای شدن مغز غده جلوگیری می شود. دمای هوای دمیده شده نباید از 20 درجه بالاتر باشد و توده نیز بیشتر از 7 – 14 درجه گرم نشود . قبل از خروج توده سیب زمینی از انبار، دمای آن باید به آرامی و حداکثر 2 درجه در روز بالا برده شود .
7-طراحی و ساخت انبارسیب زمینی
دیوارها: بهتر است دیواره های انبار در برابر عبور حرارت عایق بوده و باید از استحکام لازم برخوردار باشند، زیرا از سوی توده محصول فشار زیادی بر دیواره ها وارد می شود.
پنجره ها:پنجره های تعبیه شده باید شرقی- غربی باشند تا در مواقع لازم از وزش بادهای طبیعی نیز استفاده شود.بهتر است برای انبارهای بزرگ دو درب تعبیه شود. یک درب ورودی کوچک نیز برای ورود افراد به درون انبار در نظر گرفته شود.
8-کف انبار
در کف انبار و در زیر توده ها کانال های عبور هوا به پهنای 70  و ارتفاع 60 سانتیمتر حفر شود . فاصله مرکز این کانال ها از یکدیگر 5/2 متر و تا دیوارهای انبار 25/1 متر در نظر گرفته شود. کانال باید در جهت فن ها دارای شیب ملایمی  (در حدود 5 – 8 درجه)  باشد . به طوری که با دور شدن از فن ها عمق کانال ها کاهش یابد . این وضعیت تا حد زیادی کم شدن سرعت هوا در قسمت های انتهائی کانال را جبران کرده و به حرکت بهتر و یکنواخت تر هوا در سراسر انبار کمک می کند. اگر ارتفاع توده چندان زیاد نیست (کمتر از 2 متر) می توان به جای حفر کانال،  از لوله های مثلثی شکل و مشبک در زیر توده استفاده کرد اضلاع این مثلث 60 – 80 سانتیمتر است .
احداث سردخانه سیب زمینی

امروزه برای جلوگیری از ضایعات و ایجاد ارزش افزوده برای کشاورزان بهتر است بجای ایجاد انبار های فنی سرد ،احداث سردخانه سیب زمینی در اولویت سرمایه گذاری قرار گیرد .
این سردخانه ها خصوصا برای کشاورزان تولید کننده عمده بسیار لازم و ضروری است.

نگهداری سیب زمینی از برداشت تا بردن به سردخانه 

ادامه مطلب:

http://sardkhone.com/