گلخانه و چگونگی اجرای آن

سازه های گلخانه

طي سالهاي اخير شاهد روند رشد روز افزودن احداث واحدهاي گلخانه اي درسراسر كشور هستيم . در واقعگلخانهبه مثابه يك تكنولوژي جديد به شدت موردپذيرش كشاورزان قرار گرفته است . توليد در خارج از فصل ، امكان كنترل عواملمحيطي ، امكان كشت هر محصول در هر منطقه آب و هوايي ، كنترل آفات و بيماريها، مصرف كمتر آب ،‌راندمان بالاي توليد ،‌دوام محصول پس از برداشت ، قيمت بالاترمحصول براي فروش در خارج از فصل كشت محيط آزاد و مواردي از اين دست مزاياياين روش كشت هستند و كشتگلخانهبه دليل همين مزايا امروزه به عنوان يكي از مهمترين و پيشرفته ترين شاخه هاي علوم كشاورزي نمود پيدا كرده است .

در حال حاضر بيش از 1500 هكتار گلخانه براي توليد محصولات مختلف در كشوراحداث شده است و هر سال بر اين مقدار افزوده ميشود . عمده ترين محصول توليديگلخانه های ايران خيار گلخانه اي است كه بازار خوبي هم براي صادرات دارد و به دنبالآن صيفي جات ديگر نظير گوجه فرنگي ، طالبي ،‌توت فرنگي ، فلفل دلمه اي ، لوبياسبز و … نيز توليد مي شوند و حتي پرورش موز و آناناس هم در برخي نقاط رواج يافته است ( شهرك هزار واحدي گلخانه اي رشت ) .

توليد گلهاي زينتي نيز از ديربازدر گلخانه هاي رايج بوده است و با توجه به پتانسيل خوب كشور ايران مي رود كه بهعنوان يكي از شاخه هاي مهم صادراتي كشور ظاهر شود . همچنين طي سالهاياخير پرورش گياهان داروئي نيز در برخي نقاط ( اطراف كرج ،‌يزد و اصفهان ) رواج يافتهاست . گياهان داروئي نيز داراي راندمان بالاي توليد در گلخانه و سودآوري بالائيهستند.

انواعگلخانه:
گلخانه ها از نظر نوع توليد و نوع تيپ سازه داراي انواع مختلفي به شرح ذيل ميباشند.
تقسيم بندي بر اساس نوع توليد:

1-گلخانه هاي توليدي سبزي و صيفي شامل محصولاتي نظير خيار, گوجه فرنگي,توت فرنگي, فلفل, بادمجان, طالبي, سبزيجات برگي(ريحان- شاهي و……..) ميباشد.

2-گلخانه هاي توليد گل و گياهان زينتي براي توليد انواع گلهاي شاخه بريده(رُز- ژربرا– گلايول – داودي) وگلهاي آپارتماني مي باشد.

3-سالنهاي گلخانه اي توليد قارچ دكمه اي و قارچ صدفياز نظر نوع سازه گلخانه ها به دو دسته چوبي يا سنتي و مدرن يا فلزي تقسيم مي

شوند.

4-گلخانه هاي چوبي:اسكلت اصلي اين گلخانه ها از چوب با پوشش پلاستيك مـي باشد. ارتفاع در ايـن سازه هـا 2 تا 3 متر و سيستم گرمايي و تهويه مناسبي ندارد و بدليل ارتفاع پايين مناسب كشت محصولاتي نظير خيار و گوجه فرنگي نمي باشد. مزيت اين گلخانه ها قيمت ارزان احداث هر واحد آن مي باشد ولي بدليل نامناسب بودن محيط داخلي براي رشد گياه معمولاً ميزان توليد در واحد سطح در مقايسه با گلخانه هاي مدرن بسيار كمتر است. بدلايل ذكر شده اين نوع گلخانه ها توسعه نيافته است و گلخانه هاي چوبي كه قبلاً احداث شده به تدريج به گلخانه هاي مدرن تبديل مي شوند.

5-گلخانه هاي فلزي يا مدرن:اسكلت اين گلخانه ها از فلز است كه معمولاً با پلاستيك هاي ضد اشعه ماوراءبنفش (uv) پوشش و داراي سيستم گرمايشي و تهويه مناسب مي باشد. ارتفاع اين نوع گلخانه ها بيش از 5/4 متر است و بدليل شرايط مناسب رشد گياه در اينگونه سازه, عملكرد در واحد سطح نسبت به گلخانه هاي چوبي افزايش دارد.اتصال قطعات در گلخانه هاي فلزي بوسيله پيچ ومهره(پرتابل)و يا استفاده از جوش مي باشد. هزينه واحد گلخانه هاي پرتابل نسبت به سيستم جوشي 20-15%بيشتر است ولي نصب آن آسانتر و تغييرات در سازه راحت تر است.

 انواع گلخانه ها از لحاظ پوشش پلاستیکی

پوششهای پلاستیکی می تواند از جنس پلی استر ، پلیوینل کلراید (P.V.C) پلی وینل فلوراید(P.V.F) باشد . از مزایای این پوششها عدم نیاز به اسکلتهای سنگین وکاهش هزینه گرم کردن تا حدود 40% نسبت به گلخانه های شیشه ای یک لایه است.اغلب پوششهای پلاستیکی از نوع پلی اتیلن بوده که معمولاً به ماده مقاوم کننده درمقابل UV( اشعه ماورای بنفش ) آمیخته شده اند که در این صورت طول عمر آنها تا حدود 3 سال قابل افزایش است . امروزه در کشورهای پیشرفته پلی اتیلن و سایر پوششهای پلاستیک را به مواد نگهدارنده نور مادون قرمز (IR) آمیخته می کنند که تلفات دمای گلخانه را در شب 15 تا 25 درصد کاهش می دهند.
PVF نیز یکنوع پوشش پلاستیکی جدید است که تا ده سال دوام داشته و واکنش آن نسبت به نور وقیمت آن تقریباً معادل شیشه است.پوششهای دوبل پلاستیکی نیزکاهش هزینه سوخت تا یک سوم نقش موثری دارند . امروزه عملاً تمام گلخانه های مدرن دارای پوشش پلاستیکی از سیستم هوای فشرده بین دولایه استفاده می کنند. دولایه پلاستیک که یکی از آنها مستقیماً روس سطح خارجی ورقه دیگر قرار می گیرند، توسط بالشتکی از هوای فشرده از یکدیگر جدا می شوند. لایه خارجی پلاستیک جهت کاهش نور ماوراءبنفش (U.V) باید 0.152mm ضخامت داشته باشد در حالیکه لایه درونی فقط نیاز به 0.102mm ضخامت دارد زیرا نور U.V در این محل کمتر است.

شیشه ای

گلخانه های شیشه ای از پر هزینه ترین نوع گلخانه های صنعتی محسوب میشوند. نیاز به اسکلت محکم و نیز استفاده از پوشش شیشه و همچنین مصرف سوخت بالا در این گلخانه ها باعث افزایش قیمت این نوع گلخانه ها در مقایسه با پلاستیکی و پلی کربنات گردیده است. از مزیتهای این نوع گلخانه ها به قابلیت بالای عبور نور و حرارت آفتاب می توان اشاره کرد که در مناطق سردسیر و کم نور دارای کارایی بالایی می باشند.

همچنین گلخانه های شیشه ای نسبت به انواع دیگر گلخانه ها دارای بیشترین طول عمر می باشد که البته به همان نسبت هزینه های نگهداری آن نیز نسبت به دیگر انواع گلخانه ها بالاتر می باشد.

پلی کربنات
از جمله مزیتهای پوشش پلی کربنات به جای شیشه هزینه کمتر ونیز وزن سبک تر آن می باشد. همچنین مقاومت بالای آن نسبت به پلاستیک باعث تقاضای روزافزون آن به عنوان پوشش در صنعت گلخانه گردیده است .

پوشش پلی کربنات اغلب جهت پوشش قسمت های جلو ، عقب و نیم دایره های مربوطه و یا کناره ها و سقف گلخانه درصورت تقاضای مشتری درنظرگرفته میشود. ورقهای پلی کربنات جایگزین مناسبی برای شیشه بوده و باعث صرفه جویی در انرژی می شوند. بطوريكه در تابستان از ورود گرما به داخل جلوگيري كرده و در زمستان مانــــع خروج و هـدر رفتن گرمــــــاي داخـل مي شوند.

خصوصيات سازه هاي پيشرفته و مدرن
امروزه بارزترين خصوصيت استاندارد گلخانه هاي چند دهانه و پيشرفته(Multi Span & High Technology) دنيا، ارتفاع بلند و عرض زياد آنهاست.چرا كه هر چه گلخانه مرتفع تر باشد حجم هواي داخل گلخانه بيشتر خواهد شد و اين خود نه تنها باعث كاهش مصرف انرژي گرمايش و سرمايش گلخانه خواهد گشت بلكه باعث كاهش رطوبت اضافي و نيز تجمع هواي نامطلوب در بالاي گلخانه و در دسترس قرار گرفتن هواي تازه در كنار گياه خواهد شد.حجم زياد هواي گلخانه امكان ثابت نگه داشتن دماي داخل گلخانه را نيز فراهم مي آورد و در نتيجه خطرات ناشي از تنش هاي وارده بر گياه در اثر تغيير ناگهاني دماي خارج گلخانه از بين مي رود.

بيشتر بودن عرض گلخانه نيز مزايايي همچون استفاده بهينه و راحت تر از فضاي بين دو ستون و در نتيجه كرت بندي بيشتر و امكان اتوماسيون را فراهم مي آورد.به علاوه عرض بيشتر باعث كاهش تعداد ستونها و ناوداني ها ميشود و اين خود نه تنها نور بيشتري را فراهم مي آورد بلكه باعث كاهش قيمت تمام شده نيز ميگردد.

از نظر فني نيز در ساخت گلخانه هاي پيشرفته به موازات افزايش ارتفاع و عرض گلخانه، استحكام و مقاومت سازه در برابر باد (Wind Load) برف (Snow load) و بار آويزان (Crop load) ضمن سبكتر ساختن سازه مي بايست محاسبه گردد، چرا كه هر چه ارتفاع گلخانه افزايش يابد، شدت باد نيز افزايش مي يابد. همچنين هر چه عرض گلخانه بيشتر شود فشار بار آويزان و بار برف بر روي سقف و احتمال فروريختن سقف، افزايش مي يابد. در كنار يك سازه خوب، تجهيزات متناسب با كشت مورد نظر و اقليم خاص منطقه احداث گلخانه بسيار ضروري و عامل تعيين كننده در موفقيت و يا عدم موفقيت يك پروژه محسوب مي گردد.

7 متر مربع ارتفاع،9 متر و 60 عرض 3 مترو 40 عرض دريچه سقفي حجم بيشتر مصرف سوخت و انرژي كمتر، تنظيم بهتر و راحت تر فاكتورهاي رشد‌(نور، دما، رطوبت) و حذف تنش حرارتي .

منبع: https://www.shahrjerdi.ir